Column professor Ank de Jonge

Van verwijt naar respect

nieuwe materialen voor het leren over sterfte onder

moeders en pasgeborenen.

 
Elke moeder en elk kind dat overlijdt is er een teveel. Wereldwijd sterven veel vrouwen alleen omdat ze een kind krijgen. En er sterven nog veel meer kinderen rondom de geboorte. Daarom is het belangrijk dat de White Ribbon Alliance hier continue aandacht voor vraagt.
 
Deze sterftes zijn tragisch, in de eerste plaats voor de familie, maar ook voor de zorgverleners die erbij betrokken zijn en voor de maatschappij als geheel. We willen niet dat moeders en baby’s overlijden, het hoort niet.
 
Deze sterftes leiden tot veel emoties en we willen weten hoe dit kan gebeuren en of een sterfte niet voorkomen had kunnen worden. Al gauw wordt naar mogelijke schuldigen gewezen. Had de zorgverlener niet beter kunnen opletten? Had de moeder of het kind nog geleefd als goede zorg was verleend?
 
Maar vinger wijzen helpt niet. Sterker nog, het kan de kans op sterfte groter maken. Vaak is er niet één oorzaak voor sterfte maar zijn er verschillende factoren die eraan hebben bijgedragen. Misschien is het een zorgverlener ontgaan dat een vrouw erg ziek was. Maar is het hem of haar te verwijten als er veel te weinig personeel aanwezig is? Of als instrumenten om een vrouw te onderzoeken niet aanwezig zijn? Of als de zorgverlener taken moet uitvoeren waar hij of zij niet voor is opgeleid?
 
Als zorgverleners worden beschuldigd als een moeder of baby overlijdt, zullen zij minder snel toegeven dat er fouten zijn gemaakt. Ze kunnen zich zo onveilig gaan voelen dat ze hun baan opgeven. Dit kan leiden tot nog minder personeel en daardoor tot een kleinere kans op zorg van goede kwaliteit.
 
De WHO heeft nieuwe materialen uitgebracht voor een goede registratie van moeder- en babysterfte, het leren van deze sterfte in zogenaamde auditbijeenkomsten en het verbeteren van de zorg door geleerde lessen in praktijk te brengen. Een nieuwe module is gewijd aan het overwinnen van de ‘blame’ cultuur. Dit is heel belangrijk. Respectvolle zorg voor moeder en kind kan immers niet zonder respect voor de zorgverleners die voor hen zorgen.
 
Ank de Jonge
Hoogleraar Verloskundige Wetenschap en verloskundige, Amsterdam UMC, UMC Groningen, Academie Verloskunde Amsterdam Groningen
 
In 2021 ontving ik samen met prof. Corine Verhoeven en prof. Marianne Nieuwenhuijze de White Ribbon Award, White Ribbon Awards – White Ribbon
 
Maternal and perinatal death and surveillance and response: materials to support implementation (who.int)
Overcoming blame culture: Key strategies to catalyze Maternal and Perinatal Death Surveillance and Response (authorea.com)